Con toda palabra

É cousa sabida que Mondoñedo non existe. Escribiuno Juan Cueto e volveu á tese, non hai moito, J.M. Pérez Álvarez. Posiblemente sexa certo, e unicamente cobren vida as súas rúas mentres haxa quen lles escriba unha páxina diaria. A única cidade -que non vila, nos lembrarán agarimosamente- que conta con tres homenaxeados no Dia das Letras: Cunqueiro, Leiras Pulpeiro, Noriega Varela. A que explica o Reino de Galiza, con Pardo de Cela polas terras da Frouxeira. A do poder relixioso, administrativo e cultural. A da Catedral e o Seminario. A de Pacheco e os mestres de capela. A laica, rebelde e progresista de Leiras Pulpeiro. Con todo, sinto que Mondoñedo existe, sobre todo, na evocación amorosa, culta e tamén irónica -ferida e dolorosa, xa que logo- que a súa xente mastiga en silencio, ao ritmo acompasado das horas sobre a pedra. Ese sentimento mindoniense de pertenza -semellante en parte ao ribadense ou pontevedrés, intúo- fascíname polo que ten de consciencia fachendosa e, ao tempo, de resignación ao fado, a unha sorte de desígnio superior que nos muda en personaxes e nos nega protagonistas. Hai nesa querencia saudosa, tamén paralizante, unha certa mestura de señoritismo decadente, de desprezo aristocrático polo novo rico, de observancia pausada -tertulia, café e paseo- do paso lento da vida desde este lado dos vidros mollados pola chuva. Alma de rentistas, ao cabo. Ou certa vivencia na prisión da metafísica. O pasado inmenso, magnífico -tamén pesado coma un lousa, ás veces, e difícil de xestionar- pode ser tamén a forza que nos mova cara o futuro. Penso e anoto os pensamentos no ar desta mañá de Compostela, mirando por unha ventá á Pescadería Vella, perfumados de Lhasa de Sela -con Maud, hai anos- en sorrisos compartidos na Praciña dos Gatos.