Un mundo feliz

"Vivimos en un sistema que, si no le llamamos totalitario, es porque es el nuestro." Baleiros coma Bill Murray en Flores Rotas, e aparentemente libres: para escoller entre unha televisión ou outra, entre o capitalismo de dereitas ou o capitalismo de esquerdas, entre o negocio dos MacDonalds ou o negocio alternativo do culto ao corpo. Libres para escoller emisora, aínda que todas prescriban unha única banda sonora. Libres así e solitarios coma nunca, ligados unicamente ás apetencias constantememente cambiantes, ás novas necesidades que nos xeran, á necesidade perenne de movemento, de posesión ou experiencia do último do último. Atados a obrigas que non se nos presentan como tais, no medio da ditadura invisíbel do consumo (no consumo situamos a felicidade) e ás cadeas inmateriais do espectáculo e a comunicación, que nos mudan en fanáticos practicantes dunha fe politeista (marcas, novidades, modas: diñeiro para mercar, diñeiro para ser felices) na relixión incuestionábel e integrista do mercado. Obrigatoria, imposta, indiscutíbel desde que nacemos. Máis sutil e eficaz que as anteriores, xa vencidas. En palabras dos Tiqqun, "un ritmo que se impone, una manera de hacer fluir y discurrir la realidad. No es tanto un orden del mundo como su discurrir triste, pesado y militar."

En fronte do paraíso occidental, do Mundo Libre S.A, só os bárbaros, a non democracia, o perigo que espreita con cara de indíxena ou mouro ou pobre ou negro, capaces de deitar avións contra as torres-símbolo da modernidade e o progreso, capaces de poñer en cuestión que vivamos no mellor dos mundos posíbeis. Eles e os seus discursos afirmativos, nada relativistas. Eles e os seus relatos fortes, que afirman o colectivo, o comunal, e predican unha outra verdade, a pesar do noso cinismo feroz, da nosa condescendencia desprezativa. Nós observámolos desde a atalaia dos nosos castelos de fume. Desde a superioridade técnica do noso progreso. Desde a permanente necesidade de satisfacción -consumo- dos nosos desexos, sempre individuais. Entre o stress laboral e os antidepresivos, entre neuroses varias e cirurxías estéticas, entre o subidón das raias de coca e a sana adicción aos métodos de autoaxuda, entre anorexias infantís e suicidios adolescentes. Felices de vivir sen horizonte de morte, na eterna beleza da mocidade, coa vellice afastada en centros especiais de internamento e a dor e a enfermidade como molestas vergoñas a esconder, a extirpar das nosas vidas relocentes, limpas, asépticas, saudábeis. Libres e radiantes. Por debaixo, en silencio -recoñezámolo-, mastigamos unha frustración crecente , un malestar innegábel que non queremos nin podemos permitir que se nos note (ser feliz é unha obriga, unha necesidade que se formula e ostenta en relación cos demais).

O inferno, como sabemos, son os outros. O medo ao descoñecido, a irritación que nos produce a súa insubmisión aos valores da felicidade occidental, obrigatoria e constituinte cal Matrix, fai que precisemos catalogalos, poñerlles nome, situalos no mapa das nosas propias coordenadas. Queremos así despoxalos de ánima e sentido, cousificalos como a nós mesmos. Porque todo ten prezo. Velaí están co seu radicalismo, cos seus panos na cara, coas súas ideas atrasadas, coa súa fe, cos seus pasamontañas e fouces, co seu inaturábel atrevemento e insolencia. Non precisamos preguntarnos, é claro, as causas, os porqués últimos -non anecdóticos- da desesperación, do secuestro, da bomba atada á cintura. Temos opcións para desactivarnos, para afastarnos da dor da realidade. Cambiamos de canal e volvemos á serenidade e o confort, a Flashforward e ás noticias deportivas, á boa conciencia e á cara de Belén Esteban. Mesmo podemos sentirnos diferentes e rebeldes na epiderme. Na libre elección do capitalismo hai mercado para os nosos pendentes e o noso pelo longo , para a linguaxe inocua das estéticas alternativas, para a camisola do Che e a súa semiótica integrada. Tamén para as minorías permanentes, pepitosgrillo que non molestan porque nunca van pasar de extras da película, e por suposto sen frase. O perigo vén doutro lado: dos que nos cuspen na cara o seu aviso sen matices. Dos que nin gostan da película nin queren nada dela. Dos que afirman: vimos para coller o anaco de pastel que nos corresponde, mais desprezamos profundamente os vosos valores e a vosa forma de vida.

Preocúpanos un intre, é certo. Ás veces caimos na conta e falámolo entre nós, mais só como xoguete dialéctico, decorado intelectual dunha ameaza que non precisamos entender. De fondo, o desconcerto, a frustración, a impotencia. Como cuestionar unha violencia que non vemos, confrontar un inimigo sen face, deconstruír un espazo social que nos alimenta, constitúe e consume.